۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی کجاست؟
هم پیما: مسکن یکی از با اهمیت ترین دغدغه های کشور است که بخش زیادی از برنامه ریزی های تمام دولت ها را به خود معطوف می کند.
به گزارش هم پیما به نقل از مهر سیدطه حسین مدنی رییس اندیشکده حکمرانی هوشمند در یادداشتی اختصاصی برای خبرگزاری مهر وضعیت ساخت وساز ها در دولت سیزدهم را مورد ارزیابی قرار داده است او در این زمینه نوشت:
در مدت اخیر درباره ی طرح مسکن ملی سوالاتی در رسانه ها، افکار عمومی و فضای نخبگانی به وجود آمده اما نوع اطلاع رسانی وزارت راه و شهرسازی به شکلی نبوده که به اقناع سازی در این خصوص منجر شود. این در حالیست که کلیت دولت سیزدهم به زعامت شهید رئیسی عملکرد ویژه ای در عرصه هایی چون امنیت غذایی (خودکفایی تولید گندم، جلوگیری از قاچاق معکوس، ذخایر کالاهای اساسی و …)، تولید، تامین و مدیریت انرژی، گشایش در روابط خارجی (سازمان همکاری شانگهای، پیمان بریکس، بهبود روابط با همسایگان و…) و مواردی از این دست داشته است و افکار عمومی هم به خوبی نسبت به آن آگاه است. حال مساله اینجاست که چرا باید با عدم شفاف سازی دقیق در آمار مسکن تولید شده کاری نماییم تا خدایی ناکرده دستاوردهای شگرف شهید جمهور در فضای پیش رو تحت تأثیر ابهامات و برخی شبهات قرار گیرد؟!
براساس مفهوم حکمرانی خوب (good governance) که توسط سازمان های بین المللی در اواخر دهه ۱۹۸۰ وارد ادبیات توسعه شد و یک ادبیات پذیرفته شده دانشگاهی و بین المللی است؛ اگر دولت ها بدنبال نیل به حکمرانی هوشمند (smart governance) هستند باید به پاسخگویی و شفافیت پایبند بوده و گزارش عملکرد خودرا بصورت شفاف ارائه و سوالی هم اگر درباره ی آن به وجود آمد به آن پاسخگو باشند.
مسلماً در جز دولت، این مهم در مورد آمار ارائه شده وزارت راه و شهرسازی هم صدق کرده و از وزارت راه انتظار می رود طبق آن، داده ها و اطلاعات دقیق و جامعی از پروژه های عمرانی و مسکونی سراسر کشور ارائه و به سوالاتی که مطرح می شود پاسخ درخور دهد و اجازه ندهد این سکوت و عدم پاسخگویی، کلیت عملکرد دولت سیزدهم که در خیلی از موارد شگرف بوده است را زیر سوال ببرد.
گزارش های نادرست به سرمایه اجتماعی حاکمیت ضربه می زند
علاوه بر این، نباید اجازه داد بیان برخی اهداف بعضاً دست نیافتنی و سخنان غیرکارشناسی به سرمایه اجتماعی نظام ضربه زده و فضا را برای رییس جمهور بعد تیره و تار و حاشیه های غیرقابل پیش بینی برای کشور بوجود آورد. این مساله با توجه به این که مناظرات نامزدهای انتخاباتی در پیش است و البته حضور وزیر فعلی راه و شهرسازی در بین نامزدها، اهمیت دو چندانی دارد.
پیش از بررسی عملکرد مهرداد بذرپاش در عرصه مسکن بیایید نگاهی به کارنامه عباس آخوندی (۹۲ تا ۹۷) به عنوان یکی دیگر از وزرای متولی مسکن و یکی از کاندیداهای انتخابات داشته باشیم. جهت بررسی این مساله سالهای بین ۹۳ تا ۹۸ مورد بررسی قرار گرفته است. عباس آخوندی در سالی سکان وزارتخانه را در دست گرفت که متوسط خانه سازی در شهرهای ایران سالانه ۸۰۰ هزار واحد بود و یکی از درخشان ترین دوره های ساخت مسکن در بخش خصوصی و دولتی را از شرایط اقتصادی و مدیریتی قبلی به ارث برد. اما در دوره وی این رقم با سقوط بی سابقه به ۳۵۰ هزار واحد در سال رسید. این در حالی بود که متوسط ۲۰ سال اخیر در شهرهای کشور بیش از ۵۰۰ هزار واحد در سال بوده است. دوره آخوندی یکی از تاریک ترین دوره ها برای مسکن کشور بوده که ساخت مسکن بطور بی سابقه ای کم شد. حدودا سقوط آزاد!
پیش از آنکه وارد بحث طرح ملی مسکن شویم؛ لازم است متذکر شویم که وزیر راه و شهرسازی نباید به شکلی گزارش عملکرد دهد که مردم نسبت به آمارهای ارائه شده از مسئولین رسمی بی اعتماد شوند. وی باید مراقب باشد به خاطر یک گزارش کوتاه مدت و موقت عملکرد، از سرمایه اجتماعی نظام هزینه نکند. در ادامه به دلیلهای طرح این مساله خواهیم پرداخت.
صندوق ملی مسکن یکی از دستاوردهای بزرگ دولت سیزدهم
بدیهی است در رابطه با موضوع مسکن در طول دولت سیزدهم اتفاقات خوبی رخ داد که یکی از آنها راه اندازی صندوق ملی مسکن به پیشنهاد وزیر راه و شهرسازی اول رییس جمهور شهید، مرحوم رستم قاسمی بود. اساسنامه این صندوق در ۱۸ آبان ۱۴۰۱، چند روز قبل فوت وزیر وقت، به تصویب هیأت وزیران رسیده و ابلاغ گردید. در متن این اساسنامه دقت خوبی به یکی از اصلی ترین ارکان آنکه بحث تامین منابع مالی است، شده بود. از سویی دیگر در دولت سیزدهم پرونده برخی پروژه های مسکن حمایتی همچون مسکن مهر که بعضاً به خاطر ایرادات جزئی چون نبود آسانسور یا محوطه سازی تا ۱۵ سال معطل مانده بود، با ورود صندوق ملی مسکن بسته شد.
تردید درباره ی ادعای ۲.۶ میلیون واحدی مسکن ملی / چرا مردم چیزی احساس نمی کنند؟
به تازگی در رسانه های مختلف جریانی انتقادی نسبت به برخی آمارهای مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی و مدیران این وزارتخانه از حوزه مسکن به وجود آمده است. قسمتی از این انتقادات به فضای کلی کشور و مقایسه آن با زمانی که پروژه مسکن مهر شروع شده بود؛ مربوط است و این سوال را به وجود آورده که آیا فضای حاکم بر بخش عمرانی کشور مانند فضای آن دوره ای است که پروژه های مسکن مهر درحال اجرا بود؟ این مساله حتی در برنامه ثریا شبکه یک سیما هم از طرف مجری عنوان شد که مسئول حاضر در برنامه پاسخی به آن نداده و مجدد فقط به بیان آمار کلی اکتفا نمود. از سویی دیگر خیلی از مردم چنین شباهتی را حس نمی کنند در صورتیکه بین تعداد پروژه های مسکن مهر و ۲.۶ میلیون مسکن ملی که وزیر راه و شهرسازی ادعا کرده کار ساخت آنها شروع شده اختلاف عددی چندانی وجود ندارد.
بسیاری درباره ی این که ساخت ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد شروع شده است شک دارند و چنین جوی را احساس نمی کنند و همین موضوع سبب شده نسبت به آمار وزارت راه تردید داشته و ایراداتی را وارد نمایند. به عنوان نمونه سایت ۳۰ هزار واحدی مسکن ملی قم که تصاویر آن در خبرگزاری های کشور وجود دارد را در نظر بگیرید. این پروژه با این عظمت برای این تعداد واحد از نظر بصری بطورکامل محسوس است و به اصطلاح به چشم می آید. حال این مساله را برای ۲.۶ میلیون واحد تصور کنید؛ آیا در کشور حداقل ۸۶ پروژه مشابه چنین سایت هایی به چشم می خورد؟
مردم هنوز هم از مسکن مهر می گویند ولی مسکن ملی در افکار عمومی چنین جایگاهی ندارد!
این را با پروژه مسکن مهر مقایسه کنید! دولت وقت برای پروژه مسکن مهر (فارغ از قضاوت درباره ی آثار مثبت یا منفی آن) با تمرکزی ویژه زمینهای وسیعی را زیر ساخت و ساز برد و حجم زیادی از منابع مالی را صرف آن کرد تا در طول هشت سال حدود ۳ میلیون مسکن در شهرها ساخته شود که البته تعداد زیادی از آنها هم به بهره برداری کامل نرسید. در طول آن سال ها نیروی انسانی قابل توجهی درگیر این پروژه عظیم بود و هنوز هم مردم از عظمت آن می گویند و چیزی نبود که به چشم نیاید اما برای مسکن ملی که ادعا شده حدودا در همان مقیاس کار آن شروع و پیگیری شده چنین فضایی احساس نمی شود و در بین افکار عمومی با سوالاتی از قبیل این که «این تعداد پروژه کجاست» و «چرا دیده نمی شود» و… مواجهیم.
تفکیک آماری ۲.۶ میلیون مسکن ملی چگونه است؟
بیایید به ۲.۶ میلیون واحد ادعایی وزیر راه و شهرسازیی جزئی تر نگاه نماییم. طبق آمار از این تعداد واحد، ۱۳۰ هزار واحد مربوط به تکمیل واحدهای مسکن مهر است که تعدادی از آنها بالای ۹۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و با اقداماتی مانند محوطه سازی یا اضافه کردن آسانسور جزو آمار مسکن ملی آمده است. بیش از ۵۰۰ هزار واحد مربوط به مسکن روستایی است. ۲۰۰ هزار واحد بصورت خودمالکی است که دولت فقط به آن وام پرداخت می کند. واحدهای داخل بافت فرسوده ۲۷۰ هزار واحد در نظر گرفته شده است که خود دارای مسائل پیچیده، تخصصی و انتقادی است. واحدهای ملکی و سازمانی نیروهای مسلح بیش از ۲۵۰ هزار واحد و واحدهای حمایتی بصورت انبوه سازی و شهرهای جدید هم بیش از ۷۲۰ هزار واحد است. زمینهای ۹۹ ساله در روستاها ۸۰ هزار واحد و زمینهای ۹۹ ساله در شهرها، طرح جوانی جمعیت و مشمول قوانین حمایتی مانند ایثارگران هم نزدیک به ۴۰۰ هزار واحد است.
خطای گزارش در طرح ملی مسکن / وزارت راه اختصاص زمین را هم جزو عملکرد خود آورده است
با این نگاه جزئی می توان دریافت که از این ۲.۶ میلیون واحد ادعایی وزیر راه بخشی فقط اختصاص زمین است و تا رسیدن به مرحله ساخت فاصله بسیاری دارد. در مورد ۷۲۰ هزار واحد حمایتی بصورت انبوه سازی هم بررسی ها نشان میدهد عملیات ساخت فقط ۴۴۰ هزار واحد شروع شده و تنها ۳۶۰ هزار واحد به مرحله فونداسیون رسیده است. بدین سبب در این بخش هم حدود ۵۰ درصد خطای گزارش وجود دارد.
گزارش های گمراه کننده / صدور جواز ساخت هم جزو آمار ساخت مسکن آورده شده است!
علاوه بر این، در مورد بیش از ۵۰۰ هزار واحد روستایی هم بحث وجود دارد. اول این که تعداد زیادی از این واحدها مربوط به اعطای تسهیلات یارانه ای و تعداد زیادی هم فقط به پروانه ساخت مربوط می شود اما وزارت راه آنرا جزو عملکرد خود در ساخت مسکن ملی آورده و گزارش گمراه کننده ارائه کرده است. این نوع آماردهی مانند این است که شهرداری ها تعداد جوازهای ساخت را که خود مردم برای دریافت آن هزینه و تلاش می کنند در گزارش ها، جزو عملکرد حمایتی خود محاسبه و اعلام کنند!
اگر به میانگین وام های پرداخت شده برای واحدهای روستایی در ۱۵ سال قبل نگاه نماییم هم باز عملکرد آنچنان شاخصی در دوره وزارت راه و شهرسازی فعلی مشاهده نمی گردد. میانگین ۱۵ سال قبل پرداخت تسهیلات سالانه ۱۵۵ هزار واحد بوده که در این دوره به ۱۶۵ هزار واحد رسیده و این فقط ۶.۵ درصد رشد را نشان میدهد که این رقم آنچنان توفیق شایان توجهی محسوب نمی گردد.
فقط ۱۰۰ واحد از ۳۶۰۰ واحدی که ادعا شد در پردیس به بهره برداری رسید قابل سکونت است!
یکی از موارد دیگری که به عدم شفافیت و ابهام در آمار و عملکرد وزارت راه و شهرسازی دامن زده، افتتاح هایی است که بر روی آن مانور تبلیغاتی زیادی داده شده است. به عنوان نمونه اخیراً ادعا شد که بذرپاش در مسکن مهر پردیس ۳۶۰۰ واحد را افتتاح کرده است. اول این که خیلی از این واحدها پیش از وزارت بذرپاش بالای ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته اند و برخی قبلاً هم افتتاح شده بودند! البته این واحدها با همین افتتاح اخیر هم هنوز به سبب معضلاتی چون عدم محوطه سازی، نداشتن آسانسور، فقدان خدمات شهری و نبود آب و برق قابل سکونت نیست. طبق تحقیقات صورت گرفته، ۳۵۰۰ واحد از این ۳۶۰۰ واحد دارای چنین مشکلاتی است و فقط ۱۰۰ واحد آن قابل سکونت است.
بررسی استانهای قم و سیستان و بلوچستان / مشت نمونه خروار
بررسی دقیق تر دو استان قم به عنوان یکی از استان هایی که در طرح ملی مسکن موفق شمرده می شود و سیستان و بلوچستان به عنوان آخرین استانی که وزیر راه در آن پروژه افتتاح نمود هم می تواند از گزارش های گمراه کننده وزارت راه درباره ی ساخت مسکن پرده برداری کند.
قم؛ از ۶۷ هزار تقاضای نهایی فقط ۱۱۰۰ واحد نزدیک به تحویل است!
اردیبهشت امسال ادعا شد که در قم ۷ هزار و ۲۵۶ واحد افتتاح و تحویل داده شد. علاوه بر این تصاویری از یک سایت ۳۰ هزار واحدی هم به معرض نمایش گذاشته شد که وسعت بسیار زیادی داشت و بطورکامل به چشم می آمد. طبق آمار سامانه جامع طرح های حمایتی مسکن در قم، تعداد ۶۷ هزار و ۴۵۷ متقاضی تأیید نهایی شده اند که ۴۱ هزار نفر واریزی بالای ۴۰ میلیون تومان داشته اند و در عمل بیش از ۳۲ هزار قرارداد مشارکت مدنی بین بانک و سازنده بسته شده است. اما تحقیقات ما نشان میدهد در عمل فقط تعداد ۱۷۰۰ واحد به مرحله سفتکاری و ۱۱۲۴ واحد به مرحله پایانی سند و واگذاری رسیده است. این یعنی از ۶۷ هزار واحد ادعایی طی این چند سال فقط ۱۱۲۴ واحد در مرحله پایانی قرار گرفته است. این رقم برای استانی چون قم بسیار ناچیز است آن هم استانی که ادعا می شود در طرح مسکن ملی در مقایسه با سایر استانهای کشور موفق تر عمل کرده و شاخص است.
سیستان و بلوچستان؛ ادعای وزارت راه حدود ۲۶ هزار واحد، واحدهای آماده شده ۲۲۰۰ واحد!
در استان سیستان و بلوچستان هم ادعا شده که وزیر راه و شهرسازی در مسافرت ۱۱ خرداد ماه، ۲۵ هزار و ۸۴۱ واحد را بهره برداری کرده است. بررسی آماری نشان میدهد تعداد متقاضیان این استان در سامانه جامع طرح های حمایتی مسکن به حدود ۵۰ هزار نفر رسیده و ۱۴ هزار تقاضا به قرارداد مشارکت مدنی منجر گردیده است. تحقیقات ما نشان میدهد از این تعداد کمتر از ۷ هزار واحد دارای سفتکاری است و کمتر از ۲۲۰۰ واحد در مراحل پایانی قرار دارد. این رقم با حدود ۲۶ هزار واحد ادعایی اختلاف بسیار زیادی دارد و کمتر از ۸.۵ درصد از تعداد واحدهایی است که در آمار مسکن ملی لحاظ شده و از طرف وزارت راه به عنوان دستاورد اعلام می شود.
سخن پایانی: مشکل مسکن با عمل گرایی حل می شود
مسکن یک مساله بسیار مهم و اساسی است که با خبر و گزارش حل نمی گردد. معضل مسکن از آن جنس چالش هایی نیست که خبردرمانی در آن کارکردی داشته باشد چون در نهایت این مردم هستند که باید صاحبخانه شوند و همین مردم هم فارغ از اخبار، در مورد کارآمدی یا ناکارآمدی وزرا در خانه سازی قضاوت خواهند کرد. بدین سبب نباید در این زمینه به سمت آمارسازی رفت و متولیان این حوزه باید در قبال عملکرد خود پاسخ دقیق و شفاف بدهند نه این که باز برای آینده برنامه های مبهم ارایه کنند. به حق که رسول خدا که بهترین سلام ها بر او و خاندانش باد فرمود: حاسِبوا أنْفُسَکُم قَبلَ أنْ تُحاسَبوا…
منبع: hampeyma.com
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب